wiosna biologia

Biologia - sesja wiosenna

Olimpiada Olimpus w sesji wiosennej z biologii przeznaczona jest dla uczniów klas V-VIII szkoły podstawowej oraz I-III liceum ogólnokształcącego i ma zasięg ogólnopolski. Test olimpiady składa się z 30 pytań i podanych do nich 4 odpowiedzi. W testach z sesji wiosennej jedna odpowiedź, dwie, trzy lub wszystkie mogą być poprawne. Także może zdarzyć się tak, że żadna z odpowiedzi nie będzie poprawna.

Olimpiada z biologii sprawdza wiedzę uczniów w zakresie znajomości anatomii, botaniki, zoologii. Pozwala również urozmaicić zajęcia lekcyjne oraz stanowi zewnętrzne źródło oceny poziomu wiedzy uczniów.


Szkoła Podstawowa: KLASA 5

1. Wirusy i bakterie.
2. Różnorodność protistów:

  • różnorodność budowy protistów;
  • czynności życiowe protistów (odżywianie, oddychanie, rozmnażanie);
  • drogi rozprzestrzenia się i zasady profilaktyki chorób wywołanych przez protisty.

2. Budowa i różnorodność grzybów; porosty:

  • środowisko życia grzybów;
  • cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu do grzybów;
  • różnorodność budowy grzybów;
  • czynności życiowe grzybów (odżywianie, oddychanie, rozmnażanie);
  • budowa porostów;
  • typy plech;
  • znaczenie porostów.

3. Tkanki i organy roślinne:

  • rodzaje tkanek roślinnych
  • korzeń - budowa i funkcje, przekształcenia;
  • pęd - budowa i funkcje, przekształcenia.

Szkoła Podstawowa: KLASA 6

1. Zakres tematyczny klasy 5 szkoły podstawowej oraz:
2. Stawonogi i mięczaki:

  • występowanie;
  • wygląd i cechy;
  • zróżnicowanie;
  • znaczenie w przyrodzie i dla ludzi.

3. Kręgowce zmiennocieplne: Ryby - kręgowce środowisk wodnych:

  • charakterystyczne cechy kręgowców;
  • gromady kręgowców;
  • środowisko życia ryb;
  • przystosowania ryb do życia w wodzie;
  • budowa zewnętrzna ryb;
  • sposób rozmnażania i rozwój ryb;
  • opieka ryb nad potomstwem;
  • przegląd ryb;
  • gatunki chronione ryb.

4. Kręgowce zmiennocieplne: Płazy - kręgowce wodno-lądowe:

  • środowisko życia płazów;
  • przystosowania płazów do życia w środowisku wodno-lądowym;
  • narządy oddechowe płazów;
  • rozmnażanie i rozwój płazów;
  • zróżnicowanie budowy i trybu życia płazów;
  • gatunki płazów żyjące w Polsce;
  • przegląd płazów;
  • gatunki chronione płazów.

Szkoła podstawowa: KLASA 7

I. Zakrest tematyczny klasy 6 szkoły podstawowej oraz:
II. Układ oddechowy:
1. Budowa i rola układu oddechowego:

  • drogi oddechowe;
  • narząd wymiany gazowej - płuca;
  • związek budowy narządów układu oddechowego z pełnionymi przez nie funkcjami;
  • powstawanie głosu;

2. Mechanizm wymiany gazowej:

  • mechanizm wentylacji płuc;
  • skład powietrza wdychanego i wydychanego;
  • wymiana gazowa w płucach;
  • wymiana gazowa w tkankach;

3. Oddychanie komórkowe:

  • mitochondria - organelle oddychania komórkowego;
  • substraty i produkty oddychania komórkowego;
  • ATP;
  • sposoby wykorzystania energii przez organizm;

4. Higiena i choroby układu oddechowego.
III. Układ wydalniczy:
1. Budowa i działanie układu wydalniczego:

  • wydalanie a defekacja;
  • narządy układu wydalniczego - budowa i funkcje;
  • wydalanie produktów przemiany materii;
  • budowa i działanie nefronu;
  • etapy powstawania moczu;

2. Higiena i choroby układu wydalniczego.
IV. Regulacja nerwowo - hormonalna:
1. Budowa i funkcjonowanie układu dokrewnego:

  • hormony - produkty wydzielania gruczołów dokrewnych;
  • klasyfikacja gruczołów na gruczoły zewnątrzwydzielnicze i dokrewne (wewnątrzwydzielnicze);
  • lokalizacja gruczołów dokrewnych w ciele człowieka;
  • rola hormonów w organizmie człowieka (hormon wzrostu, tyroksyna, insulina, glukagon, estrogen, progesteron, adrenalina, parathormon);
  • antagonistyczne działanie hormonów;

2. Zaburzenia funkcjonowania układu dokrewnego:

  • skutki nadmiaru i niedoboru wybranych hormonów (hormon wzrostu, tyroksyna, insulina, glukagon, estrogen, progesteron, adrenalina, parathormon);

V. Skóra - powłoka organizmu:
1. Budowa i funkcje skóry.
2. Wytwory naskórka.
3. Dolegliwości i choroby skóry.

Szkoła Podstawowa: KLASA 8

I. Zakrest tematyczny klasy 7 szkoły podstawowej oraz:
II. Ekologia:
1. Organizm a środowisko:

  • nisza ekologiczna;
  • siedlisko;
  • tolerancja ekologiczna;
  • zakres tolerancji na wybrane czynniki środowiska (woda, temperatura, stężenie soli, światło);
  • organizmy wskaźnikowe;
  • skala porostowa;

2. Cechy populacji:

  • populacja;
  • liczebność i zagęszczenie populacji;
  • czynniki wpływające na liczebność i zagęszczenie populacji;
  • populacja w przestrzeni;
  • struktura płciowa i struktura wiekowa płci;

3. Zależności występujące między organizmami:

  • oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne;
  • pojęcia: konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, roślinożerność, mutualizm, komensalizm, protookoperacja;
  • konkurencja: zasoby, o które konkurują organizmy; konkurencja międzygatunkowa i wewnątrzgatunkowa, przykłady konkurencji;
  • pasożytnictwo: pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne, przystosowania do pasożytniczego trybu życia, przykłady pasożytniczych roślin i grzybów;
  • drapieżnictwo: przystosowania do trybu życia drapieżnika i ofiary, sposoby polowania i obrony, rośliny drapieżne);
  • roślinożerność: przykłady roślinożernych roślin i zwierząt, przystosowania przeżuwaczy do roślinożerności, obrona przed roślinożercami);
  • przykłady organizmów, których łączy zależność nieantagonistyczna;
  • przykłady organizmów, których łączy zależność antagonistyczna;

4. Czym jest ekosystem?

  • składniki ekosystemu;
  • rodzaje i przykłady ekosystemów;
  • struktura piętrowa lasu;
  • sukcesja pierwotna i wtórna;

5. Zależności pokarmowe:

  • łańcuch pokarmowy;
  • podstawowe poziomy troficzne;
  • rola destruentów w ekosystemie;
  • sieć pokarmowa;
  • zakłócenie równowagi ekosystemu;

6. Materia i energia w ekosystemie:

  • krążenie materii w przyrodzie;
  • przepływ energii w ekosystemie;
  • obieg węgla;
  • piramidy ekologiczne;

III. Ewolucja życia:
1. Ewolucja i jej dowody: bezpośrednie i pośrednie.
2. Mechanizmy ewolucji.
3. Pochodzenie człowieka.

Liceum Ogólnokształcące: KLASA 1

1. Zakres materiału klasy 8 szkoły podstawowej oraz:
2. Budowa komórki - organella plazmatyczne i nieplazmatyczne; porównanie komórek eukariotycznych; budowa komórki prokariotycznej:

  • podział komórek na eukariotyczne i prokariotyczne;
  • główne elementy komórki eukariotycznej;
  • przykłady przystosowania komórek do pełnionych przez nie funkcji;
  • porównanie budowy komórek zwierzęcych, roślinnych i grzybowych;
  • budowa i znaczenie błon biologicznych; transport przez błonę.

3. Skład chemiczny organizmów; makro- i mikroelementy:

  • pierwiastki chemiczne;
  • pierwiastki biogenne;
  • makro- i mikroelementy i ich znaczenie.

4. Znaczenie wody:

  • woda jako składnik organizmu;
  • znaczenie wody dla organizmów;
  • właściwości i budowa wody.

5. Budowa i znaczenie węglowodanów, białek i tłuszczów:

  • budowa węglowodanów;
  • podział węglowodanów na monosacharydy, disacharydy i polisacharydy;
  • przemiany glukozy;
  • wiązanie O-glikozydowe;
  • budowa, przykłady i funkcje monosacharydów, disacharydów i polisacharydów;
  • występowanie i znaczenie węglowodanów;
  • wykrywanie monosacharydów i polisacharydów w materiale biologicznym;
  • budowa aminokwasów i białek;
  • związek między budową a funkcją białek;
  • podział białek na białka proste i złożone;
  • przykłady białek, ich występowanie i funkcje;
  • właściwości białek;
  • wpływ wybranych czynników fizykochemicznych na białka (zjawisko koagulacji i denaturacji);
  • badanie wpływu wybranych czynników fizykochemicznych na białko;
  • wykrywanie białek w materiale biologicznym (reakcja biuretowa, reakcja ksantofilowa);
  • budowa i właściwości lipidów prostych;
  • kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone;
  • budowa i właściwości lipidów złożonych;
  • znaczenie biologiczne lipidów prostych i złożonych;
  • wykrywanie lipidów w materiale biologicznym.

6. Budowa DNA i RNA:

  • organizacja materiału genetycznego;
  • podział i rola rRNA, mRNA, tRNA, snRNA;
  • podział lipidów ze względu na budowę cząsteczki.

7. Oddychanie komórkowe; oddychanie tlenowe:

  • znaczenie oddychania tlenowego;
  • związek między budową mitochondrium a przebiegiem oddychania tlenowego;
  • substraty i produkty kolejnych etapów oddychania tlenowego.

8. Procesy beztlenowego uzyskiwania energii:

  • rodzaje fermentacji;
  • etapy przebiegu fermentacji mlekowej;
  • porównanie fermentacji z oddychaniem tlenowym;
  • zastosowanie fermentacji mlekowej i alkoholowej.

9. Inne procesy metaboliczne:

  • uzyskiwanie energii ze składników pokarmowych;
  • znaczenie glukoneogenezy;
  • procesy syntezy i rozkładu glikogenu;
  • znaczenie procesu utleniania kwasów tłuszczowych - beta oksydacja.

Liceum Ogólnokształcące: KLASA 2

1. Zakres materiału klasy 1 liceum oraz:
2. Budowa i działanie układu nerwowego:

  • budowa i funkcje układu nerwowego;
  • budowa neuronu;
  • rola komórek glejowych;
  • podział neuronów na czuciowe, ruchowe i pośredniczące;
  • powstawanie i mechanizm przewodzenia impulsu nerwowego;
  • budowa i działanie synapsy chemicznej;
  • przewodzenie impulsu między neuronami;
  • neuroprzekaźniki pobudzające i hamujące - funkcje i przykłady.

3. Ośrodkowy układ nerwowy:

  • budowa ośrodkowego układu nerwowego;
  • budowa mózgowia (mózg, pień mózgu, móżdżek) i jego funkcje;
  • budowa i funkcje mózgu;
  • rola rdzenia kręgowego.

4. Obwodowy układ nerwowy:

  • budowa i funkcje obwodowego układu nerwowego;
  • podział nerwów na nerwy czaszkowe i rdzeniowe oraz na nerwy czuciowe, ruchowe i mieszane;
  • odruchy warunkowe i odruchy bezwarunkowe;
  • łuk odruchowy - budowa, droga impulsu w łuku odruchowym;
  • odruch uczenia się.

5. Autonomiczny układ nerwowy:

  • funkcjonalny podział układu nerwowego;
  • budowa i funkcja autonomicznego układu nerwowego;
  • rola układu autonomicznego w utrzymaniu homeostazy;
  • lokalizacja struktur nerwowych autonomicznego układu nerwowego.

6. Budowa i działanie narządu wzroku:

  • receptory i kryteria ich podziału;
  • budowa oka - aparat ochronny i ruchowy oka, elementy budowy gałki ocznej;
  • droga światła w oku;
  • akomodacja i adaptacja oka;
  • widzenie przestrzenne;
  • wady wzroku;
  • choroby oczu (jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki, daltonizm);
  • higiena wzroku.

7. Ucho - narząd zmysłu słuchu i zmysłu równowagi:

  • budowa ucha;
  • funkcje poszczególnych elementów budowy ucha;
  • droga dźwięku w uchu;
  • powstawanie wrażeń słuchowych;
  • budowa i działanie narządu równowagi;
  • negatywny wpływ hałasu na zdrowie.

8. Narządy smaku oraz węchu:

  • budowa i funkcje narządu smaku;
  • powstawanie wrażeń smakowych;
  • budowa i funkcje narządu węchu;
  • powstawanie wrażeń węchowych.

9. Budowa i rola układu hormonalnego:

  • budowa układu hormonalnego;
  • budowa gruczołów zewnątrzwydzielniczych i wewnątrzwydzielniczych;
  • gruczoły dokrewne - miejsca występowania w organizmie i funkcje;
  • działanie wybranych hormonów na organizm człowieka;
  • podział hormonów ze względu na budowę chemiczną;
  • wybrane hormony tkankowe (gastryna, erytropoetyna, histamina);
  • udział układu hormonalnego w homeostazie - regulacja hormonalna rytmu dobowego;
  • regulacja hormonalna tempa metabolizmu;
  • regulacja hormonalna wzrostu organizmu.

10. Regulacja wydzielania hormonów:

  • rola podwzgórza i przysadki w koordynacji pracy układów hormonalnego i nerwowego;
  • sprzężenie zwrotne ujemne w regulacji wydzielania hormonów tarczycy, kory nadnerczy i gonad;
  • antagonistyczne działanie hormonów w regulacji poziomu glukozy i wapnia we krwi.

11. Nadczynność i niedoczynność gruczołów dokrewnych; stres:

  • skutki nadczynności i niedoczynności gruczołów (w tym choroby: karłowatość, gigantyzm, akromegalia, choroba Gravesa-Basedowa);
  • cukrzyca typu I i typu II;
  • hormonalna terapia zastępcza;
  • choroba Hashimoto;
  • stres - definicja, przyczyna i rodzaje;
  • rola podwzgórza w reakcji stresowej;
  • rola kortyzolu w długotrwałym stresie;
  • sposoby radzenia sobie ze stresem.

12. Budowa i funkcje męskich narządów rozrodczych:

  • męskie cechy płciowe (pierwszorzędowe, drugorzędowe i trzeciorzędowe);
  • budowa męskiego układu rozrodczego (narządy płciowe zewnętrzne i wewnętrzne);
  • funkcje męskiego układu rozrodczego;
  • spermatogeneza;
  • budowa plemnika.

13. Budowa i funkcje żeńskich narządów rozrodczych:

  • żeńskie cechy płciowe (pierwszorzędowe, drugorzędowe i trzeciorzędowe);
  • budowa żeńskiego układu rozrodczego (żeńskie narządy płciowe zewnętrzne i wewnętrzne);
  • funkcje żeńskiego układu rozrodczego;
  • oogeneza;
  • cykl menstruacyjny i jego fazy;
  • hormonalna regulacja przebiegu cyklu płciowego;
  • rola syntetycznych hormonów w regulacji cyklu menstruacyjnego.

14. Rozwój człowieka:

  • zapłodnienie - znaczenie i przebieg;
  • rozwój prenatalny (zarodkowy i płodowy);
  • funkcje błon płodowych;
  • łożysko - budowa i funkcje;
  • zmiany w organizmie kobiety w okresie ciąży;
  • czynniki wpływające na przebieg ciąży;
  • badania prenatalne;
  • okres postnatalny i jego etapy;
  • skutki wydłużającego się okresu starości.

15. Higiena i choroby układu rozrodczego:

  • higiena układu rozrodczego;
  • profilaktyka chorób układu rozrodczego;
  • diagnostyka chorób układu rozrodczego (badania cytologiczne, USG jamy brzusznej, badania krwi, mammografia, badania histopatologiczne);
  • choroby układu rozrodczego (rak piersi, rak jąder, przerost gruczołu krokowego, rak szyjki macicy, rak jajnika) i znaczenie ich wczesnej diagnostyki;
  • choroby układu rozrodczego przenoszone drogą płciową (kiła, rzeżączka, chlamydioza, rzęsistkowica, HPV, grzybice narządów płciowych), sposoby ich leczenia i profilaktyka.

Liceum Ogólnokształcące: KLASA 3

1. Zakres materiału klasy 2 liceum oraz:
2. Biotechnologia tradycyjna:

  • biotechnologia tradycyjna;
  • biotechnologia molekularna;
  • zakres działania biotechnologii;
  • zastosowanie biotechnologii w różnych dziedzinach życia człowieka.

3. Podstawowe techniki inżynierii genetycznej:

  • inżynieria genetyczna;
  • sekwencjonowanie DNA;
  • metoda PCR;
  • elektroforeza DNA;
  • zastosowanie technik inżynierii genetycznej.

4. Organizmy zmodyfikowane genetycznie:

  • organizm transgeniczny;
  • organizm zmodyfikowany genetycznie (GMO);
  • sposoby otrzymywania GMO;
  • przykłady wykorzystywania GMO;
  • korzyści i zagrożenia wynikające z zastosowania GMO.

5. Biotechnologia molekularna - szanse i zagrożenia:

  • klonowanie;
  • sposoby klonowania;
  • terapia genowa;
  • komórki macierzyste;
  • poradnictwo genetyczne;
  • szanse i zagrożenia biologii molekularnej.

6. Ekologia i różnorodność biologiczna. Organizm w środowisku. Tolerancja ekologiczna:

  • ekologia;
  • środowisko i jego czynniki;
  • nisza ekologiczna;
  • siedlisko;
  • tolerancja ekologiczna;
  • bioindykacja;
  • bioindykator;
  • skala porostowa.

7. Cechy populacji:

  • populacja;
  • liczebność populacji;
  • zagęszczenie populacji;
  • struktura przestrzenna populacji;
  • struktura wiekowa populacji i jej rodzaje;
  • struktura płciowa populacji;
  • modele wzrostu liczebności populacji;
  • pojemność środowiska;
  • krzywe przeżywania - wypukła, wklęsła, prosta.

8. Rodzaje oddziaływań między organizmami:

  • zależności nieantagonistyczne;
  • mutualizm obligatoryjny;
  • mutualizm fakultatywny;
  • komensalizm;
  • zależności antagonistyczne;
  • roślinożerność;
  • drapieżnictwo;
  • pasożytnictwo;
  • konkurencja wewnątrzgatunkowa i międzygatunkowa;
  • adaptacje roślinożerców, drapieżników i pasożytów do zdobywania pokarmu;
  • mechanizmy obronne zjadanych roślin, ofiar zwierząt i żywicieli pasożytów.

9. Funkcjonowanie ekosystemu:

  • ekosystem;
  • biotop;
  • biocenoza;
  • klimaks;
  • sukcesja pierwotna;
  • sukcesja wtórna;
  • łańcuch pokarmowy i jego ogniwa;
  • sieć pokarmowa;
  • obieg materii w ekosystemie;
  • przepływ energii w ekosystemie;
  • obiegi węgla i azotu w przyrodzie.

10. Czym jest różnorodność biologiczna?:

  • różnorodność biologiczna i jej typy;
  • naturalne czynniki kształtujące różnorodność biologiczną;
  • przykłady ekosystemów o bogatym składzie gatunkowym;
  • biosfera a biomy;
  • biomy lądowe;
  • biomy wodne;
  • wpływ działalności człowieka na różnorodność biologiczną.

11. Ochrona różnorodności biologicznej:

  • bioróżnorodność a życie człowieka;
  • formy ochrony przyrody;
  • ochrona gatunkowa;
  • restytucja i reintrodukcja;
  • zrównoważony rozwój;
  • międzynarodowa współpraca na rzecz ochrony przyrody.

 

KARTA ZGLOSZENIOWA BIOLOGIA PRZYRODA

Dane kontaktowe

logo mobile
ul. Grochowska 341/268
03-822 Warszawa

olimpus@olimpus.edu.pl
Telefon: 22 517-16-50
Faks: 22 517-16-51

Obserwuj nas

meta facebook

Ta strona używa plików Cookies oraz działa zgodnie z Polityką prywatności.

Polityka prywatności