Olimpiada Olimpus w sesji wiosennej z chemii przeznaczona jest dla uczniów VII i VIII klas szkoły podstawowej oraz I-III liceum ogólnokształcącego i ma zasięg ogólnopolski. Test olimpiady składa się z 30 pytań i podanych do nich 4 odpowiedzi. W testach z sesji wiosennej jedna odpowiedź, dwie, trzy lub wszystkie mogą być poprawne. Także może zdarzyć się tak, że żadna z odpowiedzi nie będzie poprawna.
Olimpiada z chemii sprawdza wiedzę uczniów w zakresie znajomości najważniejszych pojęć związanych z chemią organiczną i nieorganiczną. Pozwala również urozmaicić zajęcia lekcyjne oraz stanowi zewnętrzne źródło oceny poziomu wiedzy uczniów.
Szkoła Podstawowa: KLASA 7
1. Właściwości fizyczne i chemiczne substancji chemicznych znanych z życia codziennego.
2. Mieszaniny substancji i ich rozdzielanie.
3. Zjawiska fizyczne a reakcje chemiczne.
4. Pierwiastki i związki chemiczne; symbole pierwiastków.
5. Podział pierwiastków na metale i niemetale.
6. Właściwości metali i niemetali.
7. Stopy. Praktyczne zastosowanie metali, stopów i niemetali.
8. Korozja i sposoby ochrony przed korozją metali.
9. Mieszanina a związek chemiczny.
10. Podstawowy sprzęt i szkło laboratoryjne.
11. Obliczenia z wykorzystaniem pojęć: objętość, masa i gęstość.
12. Atomy i cząsteczki.
13. Budowa atomów, izotopy.
14. Cząstki elementarne i ich właściwości.
15. Zjawisko promieniotwórczości i jego praktyczne wykorzystanie.
16. Zależność między budowa atomu pierwiastka, a jego położeniem w układzie okresowym.
17. Podstawowe wiadomości o układzie okresowym pierwiastków, odczytywanie informacji z układu.
18. Wartościowość pierwiastka.
19. Cząsteczki związku chemicznego i pierwiastka.
20. Wzory strukturalne (kreskowe) i sumaryczne.
21. Nazewnictwo prostych związków chemicznych.
22. Rodzaje wiązań chemicznych.
23. Związki jonowe i kowalencyjne.
24. Jony metali i niemetali.
25. Masa atomowa i cząsteczkowa; atomowa jednostka masy.
26. Prawo stałości składu związku chemicznego i prawo zachowania masy.
27. Równania reakcji chemicznych.
28. Obliczenia stechiometryczne.
29. Rodzaje reakcji chemicznych.
30. Wpływ katalizatora na przebieg reakcji chemicznej.
31. Powietrze, jego skład i właściwości.
32. Właściwości azotu.
33. Właściwości i znaczenie tlenu w przyrodzie.
34. Ozon i dziura ozonowa.
35. Właściwości tlenku węgla (IV).
36. Zastosowanie praktyczne i rola dwutlenku węgla w przyrodzie.
37. Właściwości i praktyczne zastosowanie wodoru.
38. Związki wodoru z niemetalami.
39. Gazy szlachetne i ich zastosowanie praktyczne.
40. Efekt cieplarniany i przyczyny globalnego ocieplenia klimatu.
41. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami.
42. Najwybitniejsi uczeni w badaniach chemicznych.
Szkoła Podstawowa: KLASA 8
Zakres tematyczny klasy VII oraz:
1. Budowa cząsteczki wody.
2. Woda i roztwory wodne.
3. Właściwości wody.
4. Stężenie procentowe roztworu, zmiana stężenia i mieszanie roztworów.
5. Rodzaje roztworów; rozpuszczalność substancji w wodzie.
6. Tlenki metali i niemetali.
7. Elektrolity i nieelektrolity.
8. Wodorotlenki i zasady.
9. Właściwości i zastosowanie wodorotlenku sodu, potasu i wapnia.
10. Wodorotlenki i zasady wokół nas.
11. Otrzymywanie zasad i wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie.
12. Dysocjacja elektrolityczna zasad.
13. Tlenki kwasowe i zasadowe.
14. Kwasy tlenowe i beztlenowe.
15. Otrzymywanie i właściwości podstawowych kwasów.
16. Kwasy w naszym otoczeniu.
17. Dysocjacja elektrolityczna kwasów.
18. Kwasy mocne i słabe.
19. Powstawanie kwaśnych opadów i ich skutki.
20. Roztwory kwaśne i zasadowe; skala pH, zastosowanie wskaźników: papierek wskaźnikowy uniwersalny, fenoloftaleina, oranż metylowy i błękit tymolowy.
21. Sole, budowa cząsteczek, wzory kreskowe i sumaryczne. Nazewnictwo soli.
22. Otrzymywanie soli. Reakcja zobojętniania.
23. Reakcje strąceniowe.
24. Właściwości i zastosowanie soli.
25. Dysocjacja elektrolityczna soli, sole rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie.
26. Reakcje metali z kwasami. Szereg aktywności metali.
27. Odmiany alotropowe węgla.
28. Naturalne źródła węglowodorów (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny).
29. Szereg homologiczny alkanów.
30. Właściwości i zastosowanie alkanów; związek między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów.
31. Szereg homologiczny alkenów i alkinów.
32. Właściwości etylenu i acetylenu.
33. Izomeria łańcuchowa i położeniowa.
34. Polimeryzacja.
35. Szereg homologiczny alkoholi.
36. Właściwości alkoholi (szczególnie metanolu, etanolu i glicerolu).
37. Alkohole mono- i polihydroksylowe.
38. Porównanie właściwości alkoholi.
39. Pojęcie mola i masa molowa.
40. Objętość molowa gazów.
Liceum ogólnokształcące: KLASA 1
1. Budowa atomu.
2. Pojęcia: nukleony, liczba atomowa, liczba masowa, masa atomowa, izotopy.
3. Przestrzenny model budowy atomu.
4. Konfiguracja elektronowa i skrócona konfiguracja elektronowa.
5. Rozmieszczenie elektronów w powłokach atomu, podpowłoki.
6. Elektrony walencyjne.
7. Położenie pierwiastka w układzie okresowym.
8. Masa cząsteczkowa, masa molowa związku chemicznego.
9. Interpretacja jakościowa i ilościowa równań reakcji chemicznych.
10. Wiązanie kowalencyjne, wiązanie jonowe, wiązanie metaliczne i siły van der Waalsa.
11. Właściwości fizyczne metali.
12. Zapis poszczególnych rodzajów wiązań.
13. Metale i ich stopy.
14. Elektroujemność, właściwości substancji, liczba elektronów walencyjnych a rodzaj wiązania chemicznego.
15. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości substancji, wiązania typu ϭ i π.
16. Przykłady substancji o wiązaniach jonowych, kowalencyjnych i metalicznych i ich właściwości.
17. Oddziaływania międzycząsteczkowe.
18. Nazewnictwo i wzory tlenków.
19. Reakcje otrzymywania tlenków i otrzymywania tlenu.
20. Podział tlenków.
21. Wodorki: podział, właściwości, zastosowanie, sposoby otrzymywania.
22. Nazewnictwo wodorków i kryteria podziału.
23. Wodorotlenki: nazewnictwo, sposoby otrzymywania, wzory, właściwości, zastosowanie.
24. Pojęcie higroskopijności, przykłady substancji higroskopijnych z życia codziennego.
25. Wzory, nazewnictwo, podział kwasów.
26. Sposoby otrzymywania kwasów.
27. Barwa wskaźników w roztworach kwasów i zasad.
28. Właściwości i zastosowanie kwasów.
29. Wzory i nazewnictwo soli, hydroksosoli, wodorosoli.
30. Wykrywanie węglanu wapnia.
31. Dysocjacja kwasów, zasad, soli, pH tych związków.
32. Zjawiska krasowe.
33. Twardość wody, sposoby usuwania jej twardości.
34. Hydraty: nazewnictwo, wzory.
35. Właściwości i zastosowanie gipsu oraz wybranych soli.
36. Zastosowanie skał gipsowych.
37. Nawozy naturalne i sztuczne.
38. Chemia życia codziennego, zastosowanie chemii w otaczających nas produktach.
39. Zagadnienia z klasy 7 i 8 szkoły podstawowej będące uzupełnieniem powyższych zagadnień.
Liceum ogólnokształcące: KLASA 2
1. Budowa atomu.
2. Układ okresowy pierwiastków chemicznych - rozmieszczenie pierwiastków chemicznych, zależności między położeniem atomów a jego właściwościami.
3. Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane i niespolaryzowane.
4. Wiązanie jonowe, właściwości substancji posiadających to wiązanie.
5. Wiązanie metaliczne i oddziaływania międzycząsteczkowe.
6. Rodzaj wiązania, a właściwości chemiczne związku.
7. Tlenki i związki pierwiastków chemicznych z wodorem.
8. Wodorotlenki, kwasy nieorganiczne, sole.
9. Hydraty.
10. Mol i liczba Avogadra.
11. Masa cząsteczkowa i masa molowa.
12. Prawo stałości składu związku chemicznego.
13. Obliczenia stechiometryczne.
14. Stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych.
15. Pojęcie utleniacza i reduktora.
16. Procesy utleniania i redukcji.
17. Bilansowanie równań reakcji utleniania i redukcji.
18. Rodzaje roztworów: pojęcia i sposoby rozdzielania mieszanin.
19. Rozpuszczalność substancji, krzywe rozpuszczalności.
20. Stężenie procentowe roztworu.
21. Stężenie molowe roztworu.
22. Przeliczanie stężeń.
23. Zatężanie i rozcieńczanie roztworów.
24. Elektrolity i nieelektrolity, proces dysocjacji elektrolitycznej.
25. Wskaźniki kwasowo - zasadowe.
26. Stopień dysocjacji elektrolitycznej.
27. Odczyn i pH roztworu.
28. Właściwości sorpcyjne gleby i stopień jej zanieczyszczeń.
29. Zanieczyszczenia powietrza.
30. Reakcje zobojętniania i reakcje strącania osadów.
31. Efekty energetyczne reakcji chemicznych: reakcje egzo i endoenergetyczne, entalpia, energia aktywacji.
32. Czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej.
33. Chemia organiczna (podstawowe wiadomości z klasy 8 szkoły podstawowej) oraz z bieżącego materiału dotyczące:
- węglowodory: alkany, alkeny i alkiny podstawowe wzory, definicje i właściwości i ich pochodne,
- reakcje spalania, substytucji, addycji, polimeryzacji,
- termoplasty, duroplasty,
- węgiel jako podstawowy pierwiastek chemii organicznej.
34. Chemia życia codziennego, zastosowanie chemii w otaczających nas produktach.
Liceum ogólnokształcące: KLASA 3
1. Chemia organiczna - węglowodory: alkany, alkeny i alkiny podstawowe wzory, definicje i właściwości oraz reakcje.
2. Benzen - właściwości i reakcje.
3. Paliwa kopalne: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel oraz LO benzyny.
4. Ochrona środowiska w kontekście pozyskiwania i przetwarzania paliw kopalnych.
5. Fluorowcopochodne węglowodorów. Reakcje jakim ulegają, nazewnictwo związków.
6. Termoplasty i duroplasty.
7. Alkohole monohydroksylowe: otrzymywanie, nazewnictwo systematyczne i zwyczajowe, rzędowość, izomery, właściwości fizyczne w szeregu homologicznym alkoholi monohydroksylowych i właściwości chemiczne, kontrakcja objętości, zastosowania.
8. Fermentacja alkoholowa, wpływ alkoholu na organizm ludzki, metabolizm alkoholu etylowego.
9. Alkohole polihydroksylowe: otrzymywanie, właściwości fizyczne i chemiczne, nazewnictwo, zastosowania.
10. Sposoby odróżniania alkoholi polihydroksylowych od monohydroksylowych.
11. Fenole: budowa, nazewnictwo, izomery, otrzymywanie, właściwości fizyczne i chemiczne, reakcje, zastosowanie.
12. Porównanie alkoholi i fenoli.
13. Aldehydy: budowa, nazewnictwo, szereg homologiczny, sposoby otrzymywania, reakcje jakim ulegają, próby Tollensa i Trommera, zastosowania.
14. Ketony: budowa, nazewnictwo, szereg homologiczny, sposoby otrzymywania, reakcje jakim ulegają, próby Tollensa i Trommera, zastosowania.
15. Niższe kwasy karboksylowe: budowa, nazewnictwo systematyczne i zwyczajowe, szereg homologiczny, izomery, sposoby otrzymywania, reakcje jakim ulegają bądź nie ulegają, zastosowania, właściwości.
16. Fermentacja octowa.
17. Porównanie mocy kwasów organicznych i nieorganicznych.
18. Sole kwasów karboksylowych.
19. Wyższe kwasy karboksylowe: budowa, nazewnictwo systematyczne i zwyczajowe, szereg homologiczny, izomery, sposoby otrzymywania, reakcje jakim ulegają bądź nie ulegają, zastosowania, właściwości.
20. Odróżnianie nasyconych i nienasyconych kwasów karboksylowych - reakcja z wodą bromową i manganianem(VII) potasu.
21. Reakcje otrzymywania mydeł, określanie odczynu otrzymanych mydeł.
22. Estry: budowa, nazewnictwo systematyczne i zwyczajowe, zapachy, izomery, sposoby otrzymywania, reakcje jakim ulegają bądź nie ulegają, zastosowania, właściwości.
23. Hydroliza kwasowa i zasadowa estrów.
24. Tłuszcze: budowa, nazewnictwo, sposoby otrzymywania, reakcje, zastosowania, właściwości, tłuszcze ciekłe i stałe, znaczenie dla organizmy.
25. Fermentacja masłowa, jełczenie masła.
26. Środki czystości: napięcie powierzchniowe, mechanizm prania i usuwania brudu, twardość wody, rodzaje substancji powierzchniowo czynnych, zastosowania środków czystości, usuwanie zanieczyszczeń z powierzchni metalowych.
27. Kosmetyki: emulsje i emulgatory, skład chemiczny, wpływ na organizm ludzki oraz na środowisko.
28. Aminy i amidy: budowa, nazewnictwo, sposoby otrzymywania, reakcje, zastosowania, właściwości, rzędowość, izomery.
29. Chemia życia codziennego, zastosowanie chemii w otaczających nas produktach.
30. Wiadomości z klasy 1 i 2 liceum obejmujące całą chemię nieorganiczną zwłaszcza:
- budowa atomu i układ okresowy pierwiastków chemicznych,
- wiązania: kowalencyjne spolaryzowane i niespolaryzowane, koordynacyjne, jonowe, metaliczne i oddziaływania międzycząsteczkowe i wzajemne zależności,
- tlenki, wodorki, wodorotlenki, kwasy nieorganiczne, sole, hydraty,
- mol i liczba Avogadra, masa cząsteczkowa i masa molowa,
- prawo stałości składu związku chemicznego,
- obliczenia stechiometryczne,
- utleniacz, reduktor, procesy utleniania i redukcji, równania reakcji utleniania i redukcji,
- rodzaje roztworów, rozpuszczalność substancji, interpretacja krzywych rozpuszczalności,
- stężenie procentowe roztworu i molowe roztworu - rozcieńczanie i przeliczanie stężeń; roztwory nasycone i nienasycone,
- elektrolity i nieelektrolity,
- proces dysocjacji elektrolitycznej i stopień dysocjacji elektrolitycznej,
- odczyn i pH roztworu, wpływ odczynu gleby na możliwość uprawy roślin i przydatność do użycia w kontekście kumulacji zanieczyszczeń,
- reakcje zobojętniania i strącania osadów,
- efekty energetyczne reakcji chemicznych, czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej.